Apiterapia - stosowanie produktów pszczelich w zapobieganiu, łagodzeniu i leczeniu objawów chorobowych u ludzi i zwierząt.

Barć– wydrążona w celach hodowli pszczół komora wewnątrz pnia drzewa. Barcie lokowano przeważnie na dębach i sosnach, rzadziej grabach, bukach czy lipach. Wykorzystywano naturalne dziuple, najczęściej jednak były one specjalnie drążone (dziane). Barć była stosowana przed upowszechnieniem się typowych uli.

Bezmateczność - sytuacja w rodzinie pszczele pozbawionej królowej.

Brzeczka miodowa - mieszanina miodu, wody i drożdży, również z dodatkiem przypraw, do produkcji miodów pitnych.

Cicha wymiana - wyhodowanie przez pszczoły nowej matki pszczelej w obecności starej, bez etapu rójki.

Choroba woreczkowa czerwiu - choroba czerwiu wywołana przez wirus SBV.

Czerw – w pszczelarstwie nazwa wszystkich stadiów rozwojowych pszczoły miodnej przed wygryzieniem z komórki – od jaja złożonego przez matkę do wygryzienia się pszczoły z komórki.

Czerw kryty (zakryty) - larwy pszczoły od ok. 10 dnia po zniesieniu jajeczka, znajdujące się w zasklepionych woskiem komórkach plastra aż do momentu wygryzienia się.

Czerw rozstrzelony - nieregularne, luźne ułożenie czerwiu na plastrze świadczące o niepełnej sprawności matki pszczelej, w odróżnieniu od czerwiu zwartego.

Czerwienie – składanie jaj przez matkę w komórkach plastra.

Dennica – dno ula. Dennica może być wysoka i niska, zależnie od konstrukcji. Często stosuje się także poławiacze pyłku umieszczone w dennicy.

Deseczka przegrodowa – służy do dzielenia ula leżaka na dwie części przy gospodarce dwurodzinnej i przy formowaniu odkładów obok rodziny zasadniczej. Deseczka taka musi przylegać do ścian ula i do jego dna.

Dłuto pasieczne – płaskownik stalowy grubości ok. 4 mm, ze spłaszczonymi, rozszerzonymi i zaostrzonymi końcami, długości 18–20 cm i szerokości w środkowej części 2 cm. Jeden koniec na długości 1 cm jest zagięty pod kątem prostym.

Dłuto pasieczne służy do rozdzielania połączonych kitem pszczelim elementów ula, zeskrobywania z ramek kitu i wosku.

Drużak - kolejny po pierwaku rój opuszczający ul, w którym znajduje się jedna lub więcej młodych królowych.

Dzika zabudowa – tak nazywane jest budowanie przez pszczoły woskiem poza ramkami, pod ich spodnimi belkami, czy u ścian ula. Dzika zabudowa wprowadza nieład w ulu i utrudnia pracę pszczelarzowi. Świadczy o tym iż młodym pszczołom brakuje miejsca do budowy plastrów.

Fruktoza – cukier owocowy (C6H12O6) - cukier prosty, najsłodszy z cukrów, zawarty w wysokiej koncentracji w miodzie.

Glukoza – cukier  gronowy (C6H12O6) - cukier prosty, niezbędny w procesie przemiany materii istot żywych, zawarty w wysokiej koncentracji w miodzie.

Imago – doskonały owad – dorosła postać pszczoły.

Jad pszczeli (apitoksyna) - wydzielina wytwarzana przez gruczoł jadowy żeńskich osobników pszczoły miodnej.

Kiślica - Zgnilec europejski – łagodny (EFB)

Kłąb budujący – skupisko pszczół zbierających się blisko budowanego z wosku plastra. Pszczoły tworzące kłąb budujący wytwarzają temperaturę 32-34 stopni konieczną do wydzielania wosku. Niekiedy temperatura w kłębie budującym dochodzi nawet do 39 stopni.

Kłąb zimowy – skupisko o kształcie nieco spłaszczonej kuli, jakie tworzą zimujące pszczoły w celu ochrony przed chłodem. Wewnątrz kłębu złożonego z warstw pszczół i plastrów robotnice wytwarzają ciepło kosztem spożywanego miodu. Robotnice wytwarzają ciepło poruszając mięśniami tułowia. W gnieździe utrzymują temperaturę wynosząca około 18–20 °C – jesienią i na początku zimy, a około 34 °C – na przedwiośniu, gdy rozpoczyna się czerwienie. Zewnętrzna warstwa kłębu, złożona z ciał pszczół siedzących zwarcie, rozluźnia się przy wzroście temperatury zewnętrznej, a staje się bardziej zwarta przy jej spadku, wskutek czego objętość kłębu ulega zmianom. Kłąb zimowy umieszcza się jesienią na plastrach naprzeciw wylotu, a zimą przesuwa się powoli ku górze i ku tyłowi gniazda, zjadając stopniowo miód, z którego przedtem zgryzają zasklep.

Uwaga: Przy niskiej temperaturze pszczoły nie mogą przejść na boczne plastry, nawet wówczas, gdy w obsiadanych przez kłąb plastrach zapasy się wyczerpią.

Kószka – dawny rodzaj ula wyplatanego ze słomy o kształcie kopuły czy dzwonu.

Krata odgrodowa – służy do oddzielenia gniazda ula od miodni. Blokuje możliwość przechodzenia matki i składania jaj w części ula, w której gromadzony jest miód.

Larwa - stadium w rozwoju owadów. Okres larwalny pszczół trwa ok. 9 dni u robotnic, 11 dni u trutnia i ok. 7 dni u królowej. W stadium larwalnym dochodzi do 5 linień. Ostatnia wylinka odbywa się w zasklepionej komórce, następnie larwa przepoczwarza się w dorosłego owada. Młode larwy karmione są wyłącznie mleczkiem pszczelim, do pokarmu starszych larw (oprócz larw w matecznikach) domieszany jest pyłek i miód.

Linienie – zrzucanie oskórka w okresie rośnięcia larw.

Lot godowy - lot królowej i trutni, w trakcie którego młoda królowa kopuluje w powietrzu z trutniami.

Matecznik – pojedyncza komórka w ulu, budowana przez pszczoły wyłącznie do wychowania w nim jednej matki. Najczęściej mateczniki budowane są przez pszczoły u dołu plastra skierowane ku dołowi ula. Rozróżnia się trzy rodzaje mateczników: rojowe, ratunkowe i na cichą wymianę.

Matka strutowiała – matka składająca niezapłodnione jajeczka z których wylęgają się wyłącznie trutnie. Efekt taki może mieć miejsce gdy w zbiorniczku nasiennym matki skończy się nasienie.

Matka trutowa – niezapłodniona matka składająca wyłącznie jaja z których wylęgają się trutnie. Matka taka składa niezapłodnione jaja do zwykłych komórek przez co larwy trutni z takich komórek są źle odżywiane i wiele z nich ginie. Larwy wyprostowane nie mieszczą się w komórkach, pszczoły nadbudowują i zasklepiają wypukłymi wieczkami tworząc tak zwany czerw garbaty.

Melecytoza - trójcukier, typowy składnik miodów spadziowych.

Miodarka / wirówka – urządzenie służące do pozyskiwania miodu z plastrów. Zbudowana jest ze zbiornika – beczki oraz z mechanizmu obrotowego umieszczonego wewnątrz tego zbiornika. Obecnie stosuje się trzy typy miodarek: diagonalne, radialne oraz kasetowe.

Nadstawka – jest częścią ula ustawiana na gnieździe, stosowana najczęściej w celu utworzenia miodni.

Oblot oczyszczający (wiosenny) - pierwszy po zimie wylot pszczół z ula w celu opróżnienia jelit.

Obsiadające pszczoły - pszczoły znajdujące się na plastrze.

Odkład – jest to sztucznie utworzona nowa rodzina pszczół na 3-4 ramkach z czerwiem, pszczołami i matką. W takiej formie najczęściej nabywa się rodziny pszczele od hodowcy.

Odsklepiacz – narzędzie służące do zdejmowania woskowych wieczek komórek z miodem – zasklepu. W małych pasiekach stosuje się odsklepiacze widelcowe/ogłowe lub noże do odsklepiania. Dla dużych pasiek dostępne są urządzenia do automatycznego odsklepiania – odsklepiarki mechaniczne.

Odsklepianie – zdejmowanie woskowych wieczek - zasklepów z komórek z miodem na plastrze.

Odstojnik – zbiornik do przechowywania miodu zaraz po miodobraniu zaopatrzony w zawór w dolnej jego części. Znacznie ułatwia oczyszczanie i konfekcjonowanie miodu.

Opalitka - okrągła, wypukła płytka do znakowania matek. Przyklejana na tułowiu matki. Opalitki dostępne są w 5 kolorach przypisanych do roku narodzin oraz posiadają numer ułatwiający identyfikacje matek. Kolory na lata: 2013 – czerwony, 2014 – zielony, 2015 – niebieski, 2016 – biały, 2017 – żółty, 2018 – czerwony, itd.

Pakiet – sztucznie utworzona rodzina pszczela, zawierająca ok 1kg pszczół i czerwiącą matkę.

Partenogeneza (dzieworództwo) – rozmnażanie bezpłciowe, które polega na rozwoju osobników potomnych z niezapłodnionej komórki jajowej. U pszczół efektem partenogenezy są trutnie.

Pasieka – określeniem tym nazywany jest teren prowadzenia hodowli pszczół przez pszczelarza. Oznacza zwarty obszar, na którym rozstawione są ule oraz pozostały sprzęt pasieczny, pracownia i inne budynki gospodarcze służące do gospodarki pszczołami.

Patoka - świeży, ciekły miód, w odróżnieniu od już skrystalizowanego krupca.

Pień - rodzina pszczela znajdująca się w ulu. Określenie wywodzące się z czasów bartnictwa, gdy rodziny pszczele były osadzane w pniach drzew.

Pierzga – pokarm pszczół, który powstaje w wyniku fermentacji pyłku roślin owadopylnych (entomofilnych) albo wiatropylnych zbieranego przez pszczoły robotnice. Z pyłku zebranego z kwiatostanów pszczoły formują na ostatniej parze odnóży obnóża. Po przyniesieniu do ula (gniazda) składają je do komórek plastra, a pszczoły ulowe (młode) ubijają je w komórce. W temperaturze ula i  warunkach beztlenowych zachodzi fermentacja mlekowa zgromadzonego pyłku. Pierzga jest gromadzona przy czerwiu. Pierzga jest zatem naturalnie przetworzonym przez pszczoły pyłkiem kwiatowym, który dodatkowo został wzbogacony wydzielinami organizmów pszczół. Pierzga jest pokarmem larw (czerwiu otwartego) i młodych pszczół.

Podkurzacz – urządzenie do wytwarzania dymu pomagające w pracach przy pszczołach. Zbudowany jest z metalowego zbiorniczka nakrytego wieczkiem z kominem oraz skórzanego mieszka do wtłaczania powietrza do zbiorniczka. W metalowym zbiorniku umieszcza się próchno (najlepsze z drzew liściastych), trociny, suche łodygi słonecznika, a nawet suchy torf. Materiały te rozpalone i zamknięte w pojemniku powodują dymienie przy każdym podmuchu z mieszka.

Poławiacz pyłku – konstrukcja służąca do zbieraniu pyłku z odnóży pszczół. Stosuje się trzy typy poławiaczy: wylotkowy, dennicowy i powałkowy

Powałka – górne przykrycie gniazda pszczelego. Może występować w postaci płyty zakrywający korpus z ramkami od góry. Jest osobnym elementem od daszka ula.

Produkty pszczele - miód, wosk, pyłek, kit pszczeli (propolis), mleczko pszczele (gelee royale), jad pszczeli.

Przegonka – proste urządzenie służące do „przeganiania” pszczół z miodni. Przegonki umieszcza się w powałce. Pozwala ona pszczołom na przechodzenie tylko w jednym kierunku. Układając powałkę z przegonakami na dzień przed miodobraniem pomiędzy miodnią, a gniazdem i korpusem z pustymi ramkami w dniu miodobrania w miodni pozostaną tylko nieliczne pszczoły.

Pyłek kwiatowy– zbierane przez pszczoły z kwiatów mikroskopijne ziarna pyłku powstające w woreczkach pyłkowych męskich organów rozmnażania. Pyłek odgrywa bardzo ważna rolę w odżywianiu się pszczół. Stanowi on podstawowe źródło białka będącego niezbędnym składnikiem pokarmu larw pszczelich oraz młodych pszczół. Z pyłku kwiatowego pszczoły przygotowują pierzgę.

Ramka – jest drewnianą konstrukcją zawieszana w ulu, wewnątrz której pszczoły budują plaster z wosku

Ramka Hoffmana – jest to rozwiązanie konstrukcyjne ramki z poszerzanymi bocznymi belkami ramki. Beleczki są poszerzone na 1/3 długości bocznej beli od góry. Beleczki poszerzone są o 5mm z obu stron. Ramka ta utrzymuje stałą odległość pomiędzy ramkami bez konieczności stosowania beleczek odstępowych. To rozwiązanie może powodować utrudnienia podczas odsklepiania.

Rójka - spowodowane naturalną potrzebą rozmnażania się opuszczenie ula przez część pszczół wraz ze starą matką w celu założenia nowej rodziny pszczelej

Snoza – beleczka układana poziomo w gnieździe, od której pszczoły odbudowują plaster. Stosowana między innymi w ulu Dzierżona.

Spadź – jest wydzieliną/nieprzetrawionymi odchodami mszyc lub czerwców, które spożywają soki roślin.

Szczepienie miodu - dodanie do patoki miodu skrystalizowanego w celu zapoczątkowania kontrolowanej krystalizacji przy produkcji miodu kremowego.

Świepot - dziko żyjące pszczoły miodne lub dziupla w drzewie zamieszkała przez rodzinę dzikich pszczół.

Toczek – dawne określenie pasieki

Truteń – samiec pszczoły. Truteń rodzi się z niezapłodnionych jaj, stąd trutnie nie mają ojca, ale mają dziadka.

Trutowisko – izolowany naturalny obszar geograficzny (wyspa, dolina itp.) o promieniu co najmniej 10 km, na którym występuje jedna linia trutni (pnie ojcowskie). Tworzenie i utrzymywanie trutowisk umożliwia kontrolowane parowanie się matek pszczelich w celu zachowania czystości podgatunku (rasy) lub linii pszczoły miodnej lub tworzenia kontrolowanych krzyżówek. Tutaj matki pszczele zostają naturalnie unasienione.  

Trutówka anatomiczna – pszczoła robotnica, u której na skutek spożywania mleczka pszczelego i niedoboru substancji matecznej w rodzinie rozwinęły się jajniki. Trutówki anatomiczne nie składają jaj w przeciwieństwie do trutówek fizjologicznych. Pojawienie się trutówek anatomicznych w rodzinie świadczy często o przygotowaniu rodziny do rójki.

Trutówka fizjologiczna (czerwiąca) – pszczoła robotnica, której w wyniku długotrwałego osierocenia rodziny nabrzmiały jajniki i rozpoczęła składanie jaj. Są to jaja niezapłodnione składane najczęściej do komórek trutowych. Jaja składają wielokrotnie do tej samej komórki często też na ściankach komórki (prawidłowo czerwiąca matka składa jaja dokładnie na dnie komórki). Trutówki fizjologiczne nie różnią się od innych robotnic niczym poza zachowaniem. W sytuacji gdy w rodzinie pojawiają się trutówki fizjologiczne często kończy się to zagładą rodziny.

Ulik weselny – ule o różnej pojemności i konstrukcji służące do unasienniania wyhodowanych matek, a także do przetrzymywania sztucznie zaplemnionych (inseminowanych). Rozróżnia się trzy grupy ulików: z normalną ramką gniazdową, ze średnią ramką – o ramce 1/4 lub 1/2 wielkości ramki standardowej oraz uliki bardzo małe.

Warroza - choroba pszczół wywołana przez roztocze Varroa destructor.

Węza – zaczątek plaster z wosku o wyglądzie płatu wafla. Umieszczany w ramce jest podstawą do odbudowy plastra wosku.

Wierność jednemu gatunkowi kwiatów - oblatywanie jednego gatunku kwiatów przez pszczoły zbieraczki.

Wosk pszczeli - wydzielina gruczołów woskowych żeńskich osobników niektórych gatunków pszczołowatych (Apidae). Jest to mieszanina węglowodorów, kwasów tłuszczowych, alkoholi i ich estrów. Wosk pszczół miodnych azjatyckich nazywany jest geddą.

Wylotek – otwór u dna ula umożliwiający pszczołom wchodzenie i wychodzenie z ula. W ulach leżakach, w których dennica połączona jest z korpusem na stałe otwór wylotowy wycięty jest tuż nad dnem. W ulach wielokorpusowych wylot umieszczony jest w dennicy.

Wymiana pszczół zimowych - trwająca od lutego do kwietnia-maja stopniowa wymiana pokolenia pszczół zimowych na wygryzające się pszczoły letnie.

Zasklep – wieczka komórek na woskowym plastrze zamykające wejście do komórki z miodem lub czerwiem.

Zatwór – deska odgrodowa – służy do odgradzania gniazda ula od wolnej przestrzeni w ulu. Zatwór powinien przylegać do ścian ula i pozostawiać szczelinę od dna ula na wysokość 10mm.

Zgnilec amerykański (AFB) - zwana zgnilcem złośliwym - choroba pszczół.

Zimowla - okres od późnej jesieni do wczesnej wiosny, który pszczoły spędzają w kłębie zimowym nie opuszczając ula

Znamię kopulacyjne - część (oderwana) aparatu kopulacyjnego trutnia pozostała w pochwie królowej po kopulacji.